FIRÇASIZ MOTORLAR
“Fırçasız” terimi servo motorların özel çeşitlerini temsil etmek için kabul görmüştür.
Adım motoru ve asenkron motorun yapılarında fırçalar ve komütatör (kollektör) kullanılmasına rağmen fırçasız motor olarak adlandırılmamaktadır.Çünkü “fırçasız” motor, fırçalar ve komitatöre sahip bir doğru akım servo motora benzer performans elde etmek için fırça ve komitatör takımının mekanik sınırlamalarını ortadan kaldırmak amacıyla komitasyon işlemi elektronik olarak yerine getirilecek şekilde tasarlanmaktadır.
Komitasyon terimi, genellikle doğru akım makinalarında endüvi sargılarında akımın yönünü değiştirme işlemi olarak bilinir.
“Fırçasız doğru akım motoru” terimi alternatif akım makinasının, yarıiletken invertörün ve rotor konum sensörünün bir kombinasyonunu isimlendirmek için kullanılır.Bu kombinasyon sonucunda, klasik doğru akım makinelarındaki gibi doğrusal moment-hız karakteristiğine sahip bir sürücü sistemi meydana getirilir.Bir alternatif akım makinesi stator ve rotordan meydana gelmektedir.Stator kısmında faz sargıları ve rotor yatakları vardır.Bir fırçasız motorda çok sayıda faz sargısı olabilir.Motorun rotoru dönen kısım olup kalıcı mıknatyıslardan yapılır ve manyetik akının kaynağıdır.
Motorun otomatik (self) senkron olarak çalışabilmesi için konum sensörü ve yarıiletken invertöre gerek vardır.Yarı iletken invertör konum sensöründen gelen konum bilgisine göre komitasyon sağlamak için kullanılır.
Zıt EMK dalga şekli (trapeziodal) olan otomatik-senkron motorlar için “Fırçasız DA Motoru” terimi, zıt EMK şekli sinüsoidal olan otomatik-senkron motorlar için “Kalıcı Mıknatılı Senkron Motor” terimi kullanılması genel kabul görmüştür.
Yamuk zıt EMK’li makine için rotor konum sensörü olarak basit konum dedektörleri kullanılır.Örneğin Hall-Etkili sensörler rotor manyetik alanını algılar ve böylece faz anahtarlama noktalarını tespit edebilirler.
Sinüsoidal zıt EML’li makine ise daha hassas konum bilgisi gerektirir.Çünkü stator sargılarına uygulanan akımın dalga şeklinin hassas olarak izlenmesi gerekir.Fırçasız doğru akım motorunda moment fonksiyonu yamuk iken Kalıcı mıknatıslı motorda moment fonksiyonu sinüsoidaldir.
Fırçasız Motorların Avantajları
●Yüksek verim,
●Doğrusal moment/hız ilişkisi,
●Yüksek moment/havim oranı,
●Az bakır gerektirir,
●Fırçalar ve komitatör yoktur,
●Daha az bakım,
●Tehlikeli ortamlarda kullanılabilir.

Fırçasız motorların uygulama alanlarındaki hızlı artış bu makinaları artık genel makine sınıfına girmeye aday konumuna getirmektedir.Bu motorlar bir çok avantaja sahiptirleri
Öncelikle verimleri yüksektir.Gerekçe, yüksek verim en büyük katkılarından biridir.
Kontrolleri çok kolaydır.Çünkü fırçasız motorlar klasik fırçalı doğru akım motorlara benzer bir doğrusal moment-hız eğrisine sahiptirler.
Fırçasız motorlar yüksek bir moment/hacim olmasına rağmen eşdeğer güçteki diğer motor tiplerinden çok daha küçük boyutludur.
Fırçasız Motorların Dezavantajları
●Harici güç elektroniği gerektirir.
●Uygun çalışma için rotor konum bilgisini gerektirir.
●Hall-etkili sensörlere gerek vardır.
●Algılayıcız yöntemlerin kullanılması ilave algoritmalı sitem gerektirir.
●Rotor mıknatısları motor maliyetini arttırır.